De macht van de mindset

Timo, als ik influencers moet geloven kan ik alles bereiken wat ik wil, zolang ik maar de juiste mindset heb. Ik hoor vaak uitspraken voorbij komen als ‘master your mindset’, ‘werk aan je money mindset’ enzovoorts. Maar: wat bedoelen we precies als we praten over mindset? Wat zegt de wetenschap erover?

Haha, de term wordt te pas en te onpas gebruikt ja. Dat is ook wel logisch, omdat het complex is en meerdere elementen bevat. 

Een mindset is een mentale houding of overtuiging die mensen hebben, die kan beïnvloeden hoe we ons gedragen. Het kan dus werken als een motivatie om onze doelen te bereiken. 

Een mindset is een mentale houding of overtuiging die mensen hebben, die kan beïnvloeden hoe we ons gedragen. Het kan dus werken als een motivatie om onze doelen te bereiken. 

Je mindset kan gevormd worden door verschillende factoren, zoals de waarden die voor jou belangrijk zijn en de persoonlijke doelen die je nastreeft. Het gaat ook over je identiteit: wie je daadwerkelijk bent (actual self) en wie je zou willen zijn (ideal self). Ook gaat het over je narratief: het verhaal dat je over jezelf vertelt. 

Heb ik één mindset, of kan een mens er meerdere hebben?

Over allerlei onderwerpen heb je een mindset ontwikkeld. Het kan dus dat jouw mindset over geld anders is dan die van een collega. Maar ook als jullie dezelfde mindset hebben, dan kan deze verschillend tot uiting komen. 

Stel: ik vind duurzaamheid belangrijk. Ik zet mijn verwarming maximaal op 18 graden en draag zo bij aan mijn duurzame mindset. Een collega van mij vindt duurzaamheid ook belangrijk. Zij blokkeert de snelweg om aandacht te vragen voor hetzelfde thema. Twee totaal verschillende gedragingen, gemotiveerd vanuit dezelfde mindset.

Dat is het fascinerende en het ingewikkelde: er zit variatie en gelaagdheid in je mindsets. Dit zorgt ervoor dat er verschillen zijn in de veranderbaarheid van mindsets. Als je gedrag wil veranderen, dan heb je diepgaand inzicht nodig in alle factoren die beïnvloeden hoe je mindset ontstaat en hoe die met elkaar interacteren. 

Kun je daar iets meer over uitleggen? Hoe ontstaat een mindset?

Om te begrijpen wat je mindset kan beïnvloeden, kun je kijken naar onze identiteit. McAdams en McLean beschrijven hoe narratieve identiteit ontstaat en hoe veranderbaar de verschillende onderdelen zijn (McAdams & McLean, 2013). Deze onderdelen hebben ook invloed op jouw mindset.

Een onderdeel is bijvoorbeeld persoonlijkheid. Bij baby’s zie je al vroeg een bepaald temperament: de ene baby is wat meer teruggetrokken, een andere baby is erg nieuwsgierig. Zo is de ene mens meer geneigd om risico’s te vermijden en zoekt de ander wat actiever naar groeimogelijkheden. Deze neigingen zie je onder andere terug in onze persoonlijkheid. Persoonlijkheid is redelijk fundamenteel en daarmee behoorlijk consistent gedurende ons leven. Het is dus lastig veranderbaar.

Vanuit onze persoonlijkheid, maar ook via opvoeding en interactie met andere mensen, ontwikkelen onze waarden zich. Dit zijn overtuigingen die voor ons van belang zijn. Waarden zijn ook redelijk consistent door ons leven heen, maar wel veranderbaar. Mensen kunnen een omslag maken in welke waarden ze belangrijk vinden. Meestal gebeurt dat na life-events, zoals de geboorte van een kind. Zodra iemand ouder is geworden, vindt diegene het belangrijk om veiligheid en stabiliteit te creëren voor het gezin, terwijl dezelfde persoon tijdens de adolescentie vooral de wereld wilde ontdekken. Of je waarden veranderen door iets anders dat je echt raakt, bijvoorbeeld een documentaire over hoe verschrikkelijk de fast fashion-industrie is. 

Onze mindset beïnvloedt is ons narratief. Welk verhaal vertellen wij over onszelf en hoe ons leven is gelopen?

Het derde onderdeel dat onze mindset beïnvloedt is ons narratief. Welk verhaal vertellen wij over onszelf en hoe ons leven is gelopen? In therapie spelen psychologen met name hierop in, omdat dit veranderbaar is. Je kunt beïnvloeden hoe je naar jezelf kijkt en hoe je over jezelf praat.

Waarom is werken met mindsets belangrijk voor gedragsveranderaars?

Vaak zijn we goed in het veranderen van concreet gedrag, bijvoorbeeld medewerkers hun laptopscherm laten vergrendelen als ze de werkplek verlaten. Maar meestal wil je dit concrete gedrag stimuleren, omdat je daarmee werkt aan een groter doel: cyberweerbaarheid van de organisatie vergroten. 

Bij dat grotere doel horen allerlei tussendoelen en gedragingen die je daarbij helpen. 

Denk aan fysieke cyberveiligheid op kantoor vergroten. Daar hoort bepaald gedrag bij: je wil dat medewerkers documenten met persoonsgegevens niet bij de printer laten slingeren, en dat bepaalde kasten of ruimtes met gevoelige gegevens op slot gaan na gebruik. Daarnaast wil je de digitale cyberveiligheid vergroten. Daar hoort ander gedrag bij, bijvoorbeeld sterke wachtwoorden en tweestapsverificatie instellen. Enorm veel om te veranderen dus. Als je alleen maar inzet op je laptopscherm vergrendelen, ga je het grotere doel dus niet behalen. 
Je kunt dan tientallen of zelfs honderden aparte gedragsinterventies verzinnen om al die gedragingen te stimuleren, maar je hebt vooral overkoepelende motivatie en waardegedreven gedrag nodig om te zorgen dat mensen ook de andere gedragingen gaan vertonen. Dat maakt inspelen op mindsets heel relevant. 

Je kunt dan tientallen of zelfs honderden aparte gedragsinterventies verzinnen om al die gedragingen te stimuleren, maar je hebt vooral overkoepelende motivatie en waardegedreven gedrag nodig om te zorgen dat mensen ook de andere gedragingen gaan vertonen. 

Veel gedragsveranderaars willen dit, maar weten niet hoe. De volgende stap in je rol als gedragsveranderaar is dan om grip te krijgen op mindsets en hoe al die verschillende doelen en gedragingen met elkaar samenhangen.

Hoe speel ik in op mindsets? 

Je wilt eerst weten welke mindset je als doel neemt en welke mindset nu het probleem vormt.

Als het je vervolgens gelukt is om mensen een concrete gedragsstap te laten zetten die past bij de doelmindset, bijvoorbeeld de verwarming thuis een paar graden lager zetten, dan kun je een mindset-shift realiseren door te zorgen dat ze de waarde duurzaamheid gaan internaliseren. 

Je wilt dat ze bedenken: ‘Oh, ik heb de verwarming nu een paar graden lager gezet, ik ben eigenlijk best wel duurzaam. Misschien kan ik ook wel een avond in de week geen vlees meer eten’. 

Je zorgt ervoor dat mensen gaan reflecteren op hun eigen gedrag, anders naar zichzelf gaan kijken en hun narratief aanpassen. Je zet de verwarming niet lager omdat je bijvoorbeeld geld wil besparen, maar omdat je jezelf als een duurzaam persoon ziet. Daarmee vergroot je de kans dat mensen andere duurzame gedragingen ook gaan vertonen die passen bij die duurzame identiteit en mindset.